Arkadaş çevremde beni aramalarının genellikle tek bir sebebi var: Hayır, mimari fikirlerimi merak etmiyorlar. Nasılsın, nasıl gidiyor diye sormak için de değil. Bu blogu okuyup eleştirmek için de değil. (Doğrusunu söylemek gerekirse, ben de çok arayan bir insan değilim, o yüzden kızamıyorum.)
Beni aradıkları tek konu, bilgisayar alacakken hangi bilgisayarı almaları gerektiği veya bilgisayarları bozulursa bunu nasıl düzeltebilecekleri. Yıllar içinde ben de bu durumu kabullendim. Gelin şimdi size bu konuda rehber olacak yazımı yazayım da beni artık bu konu için de aramak zorunda kalmayın köftehorlar.
PassMark CPU Benchmarks – New Laptop CPUs Performance
Bu açıdan düşünüldüğünde mimarların alabileceği en iyi notebooklar, Asus, MSI ve Lenovo’da bulunmaktadır. Fiyatı en uygun ve en yüksek özelliklere sahip olan genellikle Lenovo’da bulunmaktadır. Legion Pro, Legion Slim, Yoga serisi bir şey alabilirsiniz. Yazının bundan sonrasını gerçekten sabrı olanlar okusun, şahsen bu konuda çok birikimim var ve artık yazıya dönüştürebilirim.
Bilgisayar parçalarının mimarlar için önemi:
CPU:
Günümüzde işlemciler, içinde küçük çok çekirdek yapısından oluşuyor. Kimisi 8 çekirdek, kimisi 16 çekirdek. Bu çekirdeklerin de kendi içlerinde özelleşmiş görevleri var. Bütün bilgisayarın hesaplama işlemleri burada yapılıyor. Son dönemde işlemciler çok çeşitlenmeye başladı, dolayısıyla inanılmaz bir kafa karışıklığı oluştu.
İşlemcileri iki ana klasmanda değerlendirebiliriz: Apple İşlemcileri (ARM) ve Intel/AMD İşlemcileri (x86). Eskiden belki bilirsiniz, Apple bilgisayarlara bootcamp ile Windows kurup mimari programları çalıştırmak mümkündü. Maalesef, Apple 2020’de işlemci yapısını değiştirdi ve artık bu mümkün değil. Bütün Autodesk ve render programlarının büyük bir bölümü x86 tabanlıdır ve eğer Apple bilgisayar alırsanız stabil çalışmaz veya hiç çalışmaz.
Ne kadar acı değil mi? Koskoca mimarlara resmen Apple bilgisayarları yasakladılar. Apple’ın mimari programları kendi işlemcisinde çalışacak hale getirmesine ben diyeyim 5, siz deyin 10 yıl var daha. O sürede alışkanlıklar değişecek ve yeni programlar çıkacaktır. Zaten yapay zeka gibi gelişmeler de yaşanıyor. Her şey inanılmaz bir noktaya gidiyor.
İşlemci seçiminde mimarları ilgilendiren bir diğer önemli konu ise AutoCAD gibi programların arayüzlerinde modeller döndürülürken işlemcinin “tek çekirdek” performansının çok önemli olmasıdır. Autodesk programları arayüzlerinde ekran kartı değil, işlemcinin tek çekirdek performansını kullanır.
PassMark CPU Benchmarks – Single Thread Performance
Maalesef, yaygın olarak ekran kartı olan bilgisayarların AutoCAD veya 3ds Max gibi programlarla iyi çalışacağı düşünülüyor, ancak bu yanlış bir inanıştır. Tek işlemci hızı, arayüzde ne kadar hızlı işlem yapacağınızı (hatta Rhino ve Grasshopper gibi programlarda da) belirler.
Bir de çok işlemci hızı vardır. Bu da V-Ray ve Corona gibi render motorlarında ne kadar hızlı sonuç alacağınızı belirler.
Sonuç olarak şunu diyebilirim: Eğer render almayacaksanız, tek işlemci hızı yüksek ama işlemci sayısı az olan bir işlemci seçmelisiniz. Eğer render alacaksanız, tek ve çok işlemci hızları yüksek işlemcileri seçmeniz gerekebilir. Tabii işlemci ne kadar güçlü olursa batarya ömrü o kadar azalır ve ısınma problemi ortaya çıkar.
CPU Seçerken dikkat edilecek şeyler:
1-Tek Çekirdek Performansı :AutoCAD, 3ds Max gibi programlarda modelin dönme hızını belirler. Yoğun modellerde bilgisayarınız takılıyorsa, sebebi tek işlemci performansının düşük olması olabilir.
2-Çok İşlemci Performası: V-Ray ve Corona gibi CPU kullanan render motorlarının ne kadar hızlı render alacağını belirler. Bir bilgisayar alırken işlemcinin Cinebench hızına bakın ve diğer işlemcilerle karşılaştırın.
3-İşlemci ne kadar ısınıyor: Maalesef, Intel ve AMD işlemcilerinin en büyük sorunu işlemci ısınmasıdır. Bilgisayarlar artık diz üstünde kullanılamıyor çünkü eğer ince ve metal bir tasarıma sahiplerse bacağınızı yakabilirler. Intel işlemciler için çalışma üst sıcaklığı 100°C olarak belirlenmiştir. Bu yüzden günümüzde AMD işlemciler daha az ısınırlar. Bir de nispeten kalın bir bilgisayar alırsanız ısı bacaklarınıza daha az etki eder. Aynı zamanda işlemcinin soğutulması için daha fazla yer sağlanmış olur. İnce bir bilgisayar alacaksanız, Thermal Grizzly Conductonaut gibi sıvı metal (çok tehlikeli, doğru uygulama gerektirir, YouTube’dan bakabilirsiniz) veya Honeywell PTM7590 gibi faz değiştiren termal pad kullanarak işlemci ısınma sorununu çözebilirsiniz, ancak bunları uygulamak profesyonellik gerektirir. Ayrıca bu ürünler Türkiye’de satılmamaktadır.
Bu yüzden daha kalın ve ağır bir bilgisayar alarak bacaklarınızın yanmasını engelleyin. Benim tercihim Razer Blade 15 oldu, ancak özel işlemler yapmadan önce 1.5 yıl boyunca bacaklarım yandı. Özellikle sıcak bir yerde yaşıyorsanız ve klimalı bir eviniz yoksa, bilgisayar gerçekten rahatsız edici hale gelebilir. Yazın aşırı konforlu olmaz.
GPU:
Lumion, Unreal, Unity gibi programların doğru çalışması için önemli bir bileşendir. Günümüzde iki çeşit GPU vardır. Birincisi harici (external), diğeri ise bilgisayarın içinde bulunanlardır. Bilgisayarın içindeki GPU’ların da iki türü vardır. Bir tanesi ayrı olarak NVIDIA tarafından üretilir, diğeri ise AMD ve Intel işlemcilerinin içinde ek olarak bulunur. Eğer bir mimar olarak bilgisayar alıyorsanız, harici kutusu olan bir GPU veya entegre NVIDIA GPU’su olan bir bilgisayar almanız gerekmektedir. Apple MacBook Pro gibi bilgisayarların ekran kartı birimi bulunmamaktadır. Sakın Apple almayın.
GPU alırken dikkat edilmesi gerekenler:
1- En az 6 GB özel belleğe sahip olması gerekmektedir. En düşük RTX 3060 olanlar işinizi görecektir. RTX olmayanları tercih etmeyin. 6 GB’dan daha az bir belleğe sahipseniz, performans kötü olabilir.
2-Nvidia Tercih Edin: NVIDIA’yı tercih edin. AMD hem işlemci hem de GPU üretiyor olsa da en iyisi NVIDIA’dır.
3-Tüketeceği maksimum güç: Günümüzde aynı çipe sahip iki laptop arasında biri daha performanslı çalışabilir. Bunun sebebi, bazı bilgisayar üreticilerinin çipleri daha az güç tüketmesi için kısıtlamasıdır ve bunun kilidi açılamaz. Bu yüzden ekran kartı özelliklerine göre daha yüksek güç tüketen versiyonlarını tercih edin.
RAM:
Bir programda yapılacak karmaşık işlemleri belirleyen bileşendir. Yüksek dosyalarla çalışıyorsanız DDR4 veya DDR5 özellikli 32 GB veya 64 GB RAM almanız gerekmektedir. Çünkü bir seferinde bir ormanın render’ını alırken, bitkiler o kadar yoğundu ki program render bitmeden defalarca kapandı. Ayrıca 16 GB RAM neredeyse Windows işletim sistemini bile tüketmektedir. Programların yapacağı işlemleri geçici hafızada tutmak için RAM’in büyük olması önemlidir. Ayrıca, RAM miktarı düşükse aşağıda bahsedeceğim hard disk için de bir sorun yaratır ve ömrünü kısaltır.
Ramlerde bir diğer önemli konu ise ramlerin ana karta sabitlenmemiş olması. Eğer ramler sabitlenmişse maalesef sonradan ihtiyacınıza göre arttırma sansınız olmuyor. Veya ram bozulsa kolaylıkla değiştiremiyorsunuz.
Apple bilgisayarlarda RAM bozulduğunda genellikle bütün anakartın değiştirilmesi gerekmektedir. Çünkü Apple’ın hiçbir bilgisayarında RAM ayrı olarak bulunmamaktadır. Bu durum aynı zamanda baştan RAM kapasitesinin doğru belirlenmesini gerektirmektedir. Normalde 100 Euro’ya alabileceğiniz parçaları, Apple kendi belirlediği için 400 Euro’ya kadar çıkarabilmektedir. Bu yüzden Apple almayın. Gerçekten yazık.
RAM seçerken dikkat edilmesi gerekenler:
1- En az DDR4 32 GB, ideal olarak DDR5 64 GB RAM tercih edin. Lumion ve Unreal için en az 64 GB RAM gerekmektedir. AutoCAD ve SketchUp için 32 GB yeterli olabilir.
2-Sabitlenmemiş RAM: RAM’lerin anakartla bağlantılı olmaması gerekmektedir. Eğer RAM’ler sabitlenmişse, sonradan ihtiyaca göre arttırma şansınız olmaz veya RAM bozulduğunda kolayca değiştiremezsiniz.
En önemli 3 parça olan CPU,RAM ve GPU’yu seçmek çok önemlidir. ama bundan sonraki şeylere dikkat etmek de önemli. Çünkü devamlı kullanımda onlarda önemli oluyor.
EKRAN Kalitesi
1- Çözünürlük: 15-16 inch bilgisayarlar için 2k ekran çözünürlüğü yeterli ama 4k çözünürlük alınırsa iyi olabilir. Kesinlikler 1080p full hd almayın. Artık göze batan bir çözünürlük bu. 2k laptoplar için “sweet spot” diye değerlendirebileceğimiz bir çözünürlük. 4k güzel ama batarya’yı ve gpu’yu fazla yorabiliyor.
2- Yenileme hızı: Ekranın saniyede kaç kere yenilendiğini belirler. Hareketleri animayonları daha smooth görmenizi sağlar. 144 hz bunun için yeterlidir. Saniyede 144 kere yenileme demektir bu. Ben 240 hz kullanıyorum ve mouse hareketleri gerçekten çok smooth. Tabi ne kadar bu değer artarsa hem gpu hem de bataryayı fazla tüketecektir.
3-Renk Kalitesi: Mimar olarak renkler ve dokular gerçekten çok önemli o yüzden en düşük IPS standardı olan bir ekran kullanmanız gerekiyor. Ama yeter mi yetmez. Siyah level’ları en düşük olan ekran panelleri gözleri daha az yoruyor ve daha keskin renkler veriyor. Bunun için de miniled ve oled teknolojilerini kullanan ekran panellerinin olması lazım. Renkerin doğal kalitelerini ölçen delta değerinin 2’nin altında olanını seçmek lazım (hatta mümkünse delta 1 de olması gerekir.)
4-Parlaklık: Ekran parlaklığı bir diğer önemli bir parametre. Ekran ne kadar parlaksa o kadar çok açık havada çalışabilirsiniz. Bu değer güneş ışığı altında çalışabilmenizi sağlar. Apple 1600 nite kadar çıkıyor ama 1000 nit fena değil.
5- Boyut: En az 15 inch ideal 16 inch. Sakın gidip 12 veya 14 inch almayın kör olursunuz.
Ekran, da diğer şeyler kadar önemli bir birleşendir. Buraya en iyi ekranı olan laptop listesini koyuyorum. Değerleri kendiniz inceleyeniz.
The Best Notebooks with the Best Displays – NotebookCheck.net Reviews
Harddisk : SSD
Bir bilgisayarın bir diğer önemli bileşeni, hard disk’in tipi, boyutu ve hızıdır. Mimarların tercih etmesi gereken hard disk tipi ve özellikleri şunlardır:
1-Tip : NVMe SSD tercih edin, özellikle Samsung EVO Pro veya Crucial markalarını tercih edebilirsiniz. Yazma ve okuma hızı 5000 MB/s’den yüksek olmalıdır.
2-Boyut: Boyut olarak en az 2 TB, en az 1 TB hard disk tercih edin. Kesinlikle 512 GB gibi düşük miktarlar almayın, çünkü hem yetmeyecektir hem de bileşenlerin boyutları arttıkça ömürleri de artar. Örneğin, 512 GB hard disk 3 yıl dayanıyorsa, 2 TB hard disk 10 yıl dayanabilir (tamamen örnek verdim). Eğer SSD durduk yere bozulursa içindeki verileri kurtarma imkanınız yoktur. Bu yüzden ömrü uzun olan bir hard disk seçmek çok önemlidir, çünkü bir gün bu cihaz durduk yere bozulabilir ve üzülürsünüz. En azından bozulacağı tarihin uzun olmasını tercih edin. Ayrıca SSD bozulması durumunda verilerinizi düzenli olarak bir bulut uygulamasına (örneğin Google Drive) yedekleyin.
Özel bilgi: Düşük RAM’e sahip bilgisayarlarda geçici hafızada yer kalmadığında veriler SSD’ye yazılıp silinir. Bu da zamanla SSD’nin ömrünü önemli ölçüde azaltır. Örneğin, Mac cihazların SSD ve RAM kapasitesini ucuz olsun diye düşük tutmaları nedeniyle bir gün bilgisayarınızın açılmadığını ve bütün verilerinizi kaybettiğinizi görebilirsiniz.
3-Değiştirilebilirlik: Bazı laptop üreticileri maalesef RAM gibi SSD’leri de anakarta sabitlemektedir. Bu tür cihazlarda bozulduğunda anakartın değiştirilmesi gerekmektedir. Bu yüzden SSD’nin değiştirilebilir olması önemlidir, böylece bir sorun çıktığında sadece o kısmın değiştirilmesi yeterli olur. Hatta bazı bilgisayarlarda şu anda ekstra NVMe hard disk yuvaları bulunmaktadır, böylece sonradan istediğiniz hard diski takabilirsiniz.
Diğer önemli parçalar:
1-WEB cam: Zoom toplantılarınızın kalitesini belirler.
2-Hoperlörler: Ses kalitesini mutlaka dinleyin. Bazı firmalar burada çok cimri davranır. Dengeli hoparlörlere sahip bir laptop gerçekten nadirdir.
3-Kasanın malzemesi: Genellikle plastiktir, ancak alüminyum olanları tercih edin. Isıyı iyi dağıtır. Bir diğer önemli konu, yağlı ellerle dokunduğunuzda iz bırakıp bırakmadığıdır. Saçınıza dokunup sonra bilgisayara dokunarak iz bırakıp bırakmadığını kontrol edin. Ben parmak izlerini silmekten yoruldum ve en sonunda özel parmak izi geçirmeyen bir folyo kullanarak bilgisayarımı 6 saat uğraşarak kapladım. Bu tür uygulamalardan kaçının, aksi takdirde üzülebilirsiniz. Bilgisayarı satın almadan önce dokunun.
4-Klayve: En az 99 W batarya kapasitesi en uzun süre gidenlerdir. Ancak, batarya süresini mutlaka kontrol edin. Eğer bilgisayar çok güçlüyse batarya ömrü düşük olabilir. Bazı firmalar kaliteli bataryalar pahalı olduğu için düşük kapasiteli bataryalar kullanabilir. Buna dikkat edin. Bilgisayarın şarjı ne kadar gidiyor çok önemlidir.
5-Batarya Kapasitesi: 99W olanları en uzun süre gidiyor. Ama siz yine de batarya sürelerini lütfen bir danışın. Eğer bilgisayar çok güçlü ise bataryası az gidebilir. Bazı firmalar kaliteli bataryalar pahalı olduğundan içine normalden daha az kapasiteli bataryalar koyabiliyor.Buna dikkat edin. Bilgisayar şarjı ne kadar gidiyor çok önemli.
6-Laptop Şarj Cihazı ne kadar büyük: Bazen rüya gibi bir laptop bulabilirsiniz, ancak şarj cihazı kocaman bir tuğla olabilir. Eğer şarj süresi kısa ise her gün bu tuğlayı taşımak zorunda kalabilirsiniz. 2,5 kg bir laptop, 3,5 kg bir laptop olabilir. Bu yüzden şarj cihazına da dikkat edin. Şu anda yeni bir teknoloji olan USB PD şarjı dikkate alın. Başlangıçta 100 W kapasiteye sahip olsa da birkaç yıl içinde 240 W’a çıkacak. Bu özelliği dikkate alarak laptop seçerseniz performanslı ve küçük bir cihaz elde edersiniz.
7-Port Çeşitliliği ve Yerleşimi: Birçok laptop üreticisi bu konuda oynama yapar. Günümüzde laptop alırken mutlaka iki adet Thunderbolt 4, iki adet USB 3.2 Type-A, bir adet HDMI, kulaklık girişi ve SD kart yuvası olmasına dikkat edin. Ayrıca bu portlar bilgisayarın arka tarafında yer alıyorsa elinize devamlı kablo takılıp çıkmaz.
8-Isınma dereceleri ve fan sesi: Windows bilgisayarların şu anda en büyük sorunu budur. İki yıl içinde bu sorun çözülecek, ancak şu an için durum böyledir. Özellikle Intel 15. nesil işlemcilerde bu sorun ortadan kalkacaktır.
Windows laptop seçerken soğutma sistemine dikkat edin. Bilgisayarınız aşırı yük altında render alırken soğutmayı sağlayamazsa performansı ciddi şekilde düşebilir. Bu yüzden Vapor Chamber soğutma sistemine sahip laptopları tercih edin. Ayrıca fan sesi de önemlidir. Çalışırken yüksek ses çıkaran bir fan size rahatsızlık verebilir.
Sonuç olarak, bir mimar için iyi bir laptop seçmek önemlidir. Özellikle performans, bellek, depolama, batarya ömrü ve taşınabilirlik gibi faktörlere dikkat edilmelidir. Her bileşenin doğru ve güçlü olmasına özen gösterilmelidir. Ayrıca, marka seçimi, özellikler ve fiyat arasında doğru dengeyi bulmak da önemlidir. İhtiyaçlarınızı ve bütçenizi göz önünde bulundurarak karar vermek en iyisidir.
Bilgisayarları aldıktan sonra harici olarak bir soğutucu pad alabilirsiniz, ancak performansı çok etkili olmayabilir. Kısacası, bir dizi sorunla uğraşmanız gerekebilir.
Metal bir masa üzerinde çalışmak iyi olur, çünkü metal masalar bilgisayarın ısısını emer.
Hafif tasarıma sahip ancak kalın bir bilgisayar tercih edin veya Thermal Grizzly veya Honeywell TPm 7590 gibi ürünlerin nasıl uygulanacağını YouTube’dan öğrenin.
Sonuç:
Bu yazıyı yazarken aslında bana daha fazla soru sormayın diye düşünmüştüm, ancak sonunda fark ediyorum ki bu kadar şeyi okuyup doğru bir bilgisayar seçmek imkansız. Bunun birincil nedeni, ideal bir bilgisayarın olmaması, her birinin bir sorunlu tarafı bulunmasıdır. İkinci neden ise, bu gerçekten bir uzmanlık alanı olmuştur ve kendi başınıza vakit harcamanız gerekebilir.
Bu nedenle, yine de beni arayıp ‘Hangi bilgisayarı almalıyız, Oğuz?’ diye sorabilirsiniz.
Ben size muhtaç olmayın diye elimden geleni yaptım, ancak gerçekten bir uzmanlık gerektiren bir konudur.
O yüzden şöyle bağlayalım:
1000-1500 dolar aralığındaki bilgisayarlar için Lenovo Legion veya Lenovo Yoga serilerine bakabilirsiniz.
1500-2000 dolar aralığındaki bilgisayarlar için MSI Creator Z16 ve Asus Proart Rog serilerine bakabilirsiniz.
2000-3500 dolar aralığındaki bilgisayarlar için Razer Blade Advanced 16 inç modeline bakabilirsiniz.
Ayrıca, 5 yıl sonra program desteği gelirse Apple MacBook Pro 16 inç modelini düşünebilirsiniz. Bahsettiğim özellikleri gerçekten başarılı bir şekilde bir araya getirmişlerdir. Ancak, bu kadar parayı 5 yıl süreyle kullanacağınız bir şeye vermek, tamamen kendi içine kapalı bir şekilde çalışan ve başka bir yerde tamir ettiremediğiniz bir firma olan Apple’a bu kadar para vermek doğru değildir.
Fiyatlar yurtdışı fiyatlarıdır.